Biz bu şehrin markasıyız...
Sloganları bu.
Gördükçe mutlu oluyorum.
Çünkü;
Afyon’un ‘yerli’ markası.
İlkokul yıllarımızda ‘Yerli malı haftası’ kutlanırdı.
İşte bu market bizim ‘Yerli’miz.
Ve her geçen büyüyerek yerlerini sağlamlaştırıyorlar.
Mavi Jeans reklamındaki gibi...
Bazı zincir marketler için ‘Çok oluyorlar’.
Durmasınlar, olmaya devam etsinler.
Uzayan kol bizden olsun...
*
GECİKEN ZİYARET...
Çok uzun zamandır ziyaret etmeyi planlıyordum.
Vakit olmamıştı.
Gittim geçtiğimiz hafta.
Hem kurumsallık, hem de Anadolu esnaf kültürü bir arada...
Hoşuma gitti.
Bir elleri vicdanlarında, bir elleri hayr işlerinde.
Nalıncı keseri gibi hep bana rab bana diyen bir zihniyet içinde değiller.
İstihdam sağlamaktan, bu memleketin markası olmaktan ve halkımıza daha kaliteliyi, daha ucuza sunmaktan mutlular.
*
‘KURUMSALLAŞAN’ AİLE ŞİRKETİ...
Kuruluş yılları.
1996.
Evet, SÖZ Marketlerden bahsediyorum.
Bu yıl 25. yılları.
Şube sayıları da 25.
İki ortaklar...
Ali Rıza Gürakar, Mehmet Siper.
İki teyze oğlu.
Aslında teyze oğulları demek yanlış.
Kardeş gibiler.
Ali Rıza Gürakar 54 yaşında.
Mehmet Siper ise 59.
Şimdi yavaş yavaş ikinci kuşağı devreye alıyorlar.
Ali Rıza Gürakar’ın iki evladı ile Mehmet Siper’in damadı işin ucundan değil, tam ortasından kavramışlar.
Mehmet Siper’in damadı Zafer Salman.
Satın almadan sorumlu.
Ali Rıza Gürakar’ın iki evladı var.
İkisi de işin içinde.
Ali Rıza Gürakar, Anne ve Babasının adlarını vermiş evladlarına.
Huriye ve Ferit.
1999 doğumlular. İkiz.
Huriye, Muhasebeden sorumlu.
Ferit ise depolardan.
*
MARKET İŞİNE NASIL BAŞLADILAR?
Önceden,Ali Rıza Gürakar5 yıl ve Mehmet Siper17 yıl DEMPAŞ’ta çalışmışlardı.
Daha sonra kendi toptan satış şirketlerini kurarak Ya Allah, Ya Bismillah diyerek yola çıkmışlardı.
Aradan yıllar geçtikten sonra Afyon merkezde bir marketten alacakları epey birikmiş, bir türlü de tahsil edemiyorlardı.
O günkü rakamla 360 bin TL.
Halden anlayan insanlar Ali Rıza Gürakar ve Mehmet Siper.
Beklerler.
Ellerinden geldiğince de destek olmaya devam ederler.
Bir gün bir telefon gelir borçludan.
Giderler yanına.
Der ki borçlu firmanın sahibi;
‘Arkadaşlar size 360 bin TL borcum var. Şimdi bir başka alacaklı icra getirmiş. Onlara 180 bin TL ödemem gerekiyor. O parayı vermezsem malları kaldıracaklar. Bu duyulduğunda diğer alacaklılar da sıraya girerler. Ne siz paranızı alabilirsiniz, ne de ben işleri toparlayabilirim. Siz şimdi bana 180 bin TL yi bir kaç saat içerisinde verin, bende ödeyeyim. O alacaklı gitsin. Sonra size marketlerimden birisini vereceğim. Hem de sıkıntılı olanı vereceğim. İçindeki malları ve demirbaşları fiyatlandıracağım. Ne kadar çıkarsa, bu vereceğiniz parayı ve borcumu düştükten sonra üzerini de vereceksiniz. Ben de işleri toparlamış olacağım’ der.
O anda iki ortak kafa kafaya verir ve düşünürler.
180 bin TL yi getirir verirler alacaklı oldukları firmanın sahibine.
Mallar ve demirbaşların rakamları belirlenir, üzerini verirler ve devir işlemi yapılır.
İşte böyle adım atar iki teyze oğlu market işine.
Zamanla yavaş yavaş perakende işine ısınırlar.
Bir şube, bir şube daha derken olur 25. Yıllarında 25 şube.
*
FİYATTA DENGE UNSURU...
Şehir merkezinde çok sayıda market var.
Özellikle zincir marketler yoğun Afyon’da.
A 101 tam 55 şubesi var.
BİM... 50
ŞOK Marketler ise 45 şube ile mevcut.
Özdilek, Mıgros, CarrefourSa...
Hangi zincir marketi sorarsanız hepsi var.
Fakat...
Bu zincir marketlere fren attıran SÖZ var.
Memlekete denge unsuru SÖZ Marketler.
Şehir Merkezindeki 20 şubesinin yanı sıra İscehisar, Gazlıgöl, Çay, Sivrihisar ve Çifteler şubeleri zincir marketlerin dikkatini çekiyor.
Dikkat çekmekle kalmıyor 25 SÖZ market.
Zaman zaman zincir marketler şikayet bile ediyorlar.
Üretici ve dağıtıcı firmalara Afyon SÖZ Marketlerin ‘ucuz’ ürün satmasını şikayet ediyorlar.
Şaka gibi ama, gerçek.
Zincir marketlerin elemanları sürekli olarak SÖZ marketlerin fiyatlarına bakıyorlar.
SÖZ Marketlerde diğer zincir marketlerin fiyatlarını takip için iki eleman görevlendirmiş.
Belirlenen 1000 ürünün fiyatı her gün takip ediliyor.
Uzun bir liste her sabah Ali Rıza Gürakar’ın masasına geliyor.
Sabah dedik te...
İlginç ve değişik bir uygulama daha duydum Ali Rıza Gürakar’dan.
Açtı cep telefonunun wattsap uygulamasını teker teker gösterdi.
Sabah gelmiş olan yüz civarı fotoğrafı gösterdi.
Raflar,
Manav reyonu,
Market içerisinde çeşitli noktalar
Ve...
Personelin selfileri.
Her sabah ve akşam kapanışta bu sürekli güncelleniyormuş.
Günaydın...
Hayırlı akşamlar...
*
DOMATES REYONUNU BOZULMUŞ GÖRÜRSE...
Sürekli olarak kameralar ile merkezden denetimde yapılmakta.
Bu konuyla görevli personelin haricinde zaman zamanAli Rıza Gürakar ekranlarda sörf yapmakta.
Birisinde domates reyonuna takıldı gözü.
Oradaki personeli aradı.
‘Domatesler eğri. Düzeltelim lütfen.’
Şaka değil, gerçek.
Bir vatandaş gelmiş, domateslerden alırken orada anlaşılan alttan üstten derken şeklini bozmuş tezgahın.
Kalabalık.
Personel orasıyla ilgilenememiş haliyle.
Ama Ali Rıza Gürakar’ın gözünden kaçmıyor.
Uyarıyor.
Bir kaç dakika sonra o personelden bir fotoğraf geldi wattsap’a.
Reyonun yeni hali.
Düzeltilmiş.
İşlerini takip ediyor SÖZ patronları.
*
ÖNCE TEMİZLİK...
13 bin barkodlu ürün satışa hazır halde SÖZ Marketlerde raflarda.
Etten süte, bakliyattan ekmeğe, kuruyemişten meyveye kadar.
Ne gerekiyorsa her şey.
Sürekli takip edilen fiyatlar, sürekli kontrol edilen ürünler ve sürekli olarak temiz tutulan marketler.
Temizlik dedik te...
Her hafta sirkeli su ile temizlik yapılıyor tüm marketlerde.
Bir firma ile anlaşma yapmışlar ayrıca.
Ayda bir genel temizlik yapılmakta.
Hijyene önem veren bir anlayış hakim SÖZ Marketlerde.
*
AFYON’LU İSE AÇIN KAPILARI...
SÖZ Marketler 256 firmadan mal alımı yapmakta.
Ama...
Öncelik her zaman Afyon’lu firma ve şahıslara.
Afyon’dan kim SÖZ Market Yönetimine gidip, ‘Ben şunu üretiyorum’ derse hemen rafta yerini alıyor o ürün.
Hiç kimseye ‘Hayır’ demiyorlar.
Ciddi bir mal geliş gidiş sirkülasyonu var SÖZ depolarında.
Sadece kendi istihdamlarıyla değil, bu mal sevkiyatları nedeniyle de istihdama katkıda bulunuyorlar.
100 den fazla eleman, sadece SÖZ Marketlere ekmekten sigaraya kadar pek çok ürün tedarikinde mal getirmeleri için istihdam edilmekte.
*
YERLİ...
Zincir marketler bilindiği gibi ne vergi kayıtlarıyla, ne de banka hesaplarıyla Afyon’a bağlılar.
Hepsinin vergi kayıtları ve banka hesapları başka İller’de.
Ama SÖZ Marketler tamamen ‘Yerli’.
Zincir marketlerin günlük ciroları akşam olduğunda anında İstanbul’daki banka hesaplarına geçerken, SÖZmarketlerin her şeyleri Afyon’da.
Kazandıkları gelirlerin vergileri de Afyon Defterdarlığının rakamına yansıyor.
İstihdamları da Afyon’a yazılıyor.
Diyor ki Mehmet Siper;
‘Bizim sevdamız Afyon. Afyonumuzun gelişmesi, kalkınması için elimizden ne geliyorsa yapıyoruz, yapmaya da devam edeceğiz. Bu memleket bizim.’
*
PERSONELİNİ DÜŞÜNEN ANLAYIŞ...
Ali Rıza Gürakar ve Mehmet Siper olgun insanlar.
Vicdanlılar.
Pandemi nedeniyle marketlerin açılış kapanış saatleri değişince haliyle tek vardiyaya düşülmüş.
Ama buna rağmen istihdamı azaltmamışlar.
Bir tek eleman çıkartmamışlar işten.
Az değil...
Neredeyse 80-100 personel fazlalığı oluşmuş.
Ama çıkartmayı hiç düşünmemişler.
Personelin eğitim ve tatil imkanlarını artırmışlar.
Geçen yıl tüm personeli aileleriyle birlikte 4 gün tatile göndermişler.
İsteyene deniz.
İsteyene termal.
Masraflar şirketten...
Şirket içi eğitime önem veriyor Ali Rıza Gürakar.
Eğitim salonları var.
Orada 15 günde bir eğitim veriliyor personele.
Her konuda donanımlı olmaları için gerekeni yapıyor Yönetim.
*
HIRSIZLIKLAR CAN SIKIYOR...
Bakkal, market, kuyumcu, giyim mağazaları...
Hiç birisinde farketmiyor.
Hepsinin ortak sorunu hırsızlık.
Bunun için kamera sistemleri, resmi giyimli-sivil giyimli güvenlik görevlileri...
Hepsi bir an geliyor boşa çıkıyor.
Kişi eğer hırsızlık etmeyi göze aldıysa...
Hiç bir şey engelleyemiyor maalesef.
SÖZ Marketlerde de hırsızlık olmuyor değil.
Çoğunluğu yakalanıyor.
Hem de öyle isimler var ki...
Ben yazmaya utanırım.
Gördüm çoğunun video kaydını, resimlerini.
Kimi için şikayetçi olunmuş, kimine de bakılmış yüzüne git Allah affetsin denilmiş.
Öyle denilmese ne olacak?
Mahkeme mahkeme gidilip gelinecek.
Vakit israfı, her defasında tekrar sinirlenilmesi.
Bazı olayları anlattı Ali Rıza Gürakar.
Komedi filmi gibi.
Ağlarmısın, gülermisin misali.
Bazı hırsızlar cüretkar.
Allah sabır vermiş gerçekten o anda şirket yöneticilerine.
İşin ilginç yönü...
Hiç kimse ekmek gibi temel tüketim maddesi çalmıyor.
*
BİRİNCİ SINIF...
Marketlerinde satışa sunulan sebze ve meyveler için ‘birinci sınıf’ diyor Ali Rıza Gürakar.
‘Hem birinci sınıf, hem ucuz’ demekte.
Aracıyı aradan kaldırmışlar.
Afyon Toptancı Hal’inde bir yerleri var.
Ağırlıklı çalıştıkları iki İl var. Sebze Antalya’dan, meyve Bursa’dan.
Her akşam 25 market yöneticisinin mailine, telefonuna 80 ürünün listesi gidiyor.
Hangi market hangi üründen ne kadar istiyorsa bildiriyor.
Sabahın erken saatlerinde taze taze geliyor ürünler markete.
*
YERLİ OLMANIN FARKI...
Afyon’daki zincir marketlerin ‘ev servisi’ yok.
Ama...
SÖZ Marketlerde alışveriş yaptığınız zaman isterseniz servis araçları sizi evinize kadar götürüyor.
Yaşlı olan kişiler ile özel ilgilenilmesi talimatını vermiş Ali Rıza Gürakar.
Onlara çanta taşıtılmıyor. Görevli eleman evine kadar çıkartıyor.
Eve servis epey maliyetli.
Buna rağmen...
SÖZ Marketlerdeki 13 bin ürün piyasadan daha uygun fiyata sunuluyor.
Sadece yazıda kalmamış o sloganları...
Bu şehrin markası olmalarının hakkını yerine getiriyorlar.
Gün gelir sel gider kum kalır.
Bunu unutmamak gerekli.
Kendi markalarımıza tüm gücümüzle sahip çıkmalıyız.
Gürakar ve Siper Ailelerini kutluyorum.
Aslında değinmem gereken ‘özel hobileri’ ve başka konularda vardı.
Ama...
Yer kalmadı bugünlük.
Bir başka gün, o özel notları da aktarırız inşAllah.
