Bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı değişim, internet ve yeni medyayı yaşamımızın önemli bir parçası haline getirmiştir. İçinde bulunduğumuz dönem iletişim alanındaki 1960’lardan bu tarafa meydana gelen değişimlerin izini taşımaktadır. Bu nedenle iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler nedeniyle hayatın merkezine dahil olmuştur. İletişim teknolojilerinin topluma sağladığı olanaklar ile sermaye faaliyetlerinin yelpazesini oldukça genişletmiştir. Bu sürece verilen en önemli örneklerden biri de sermayenin ulusal sınırlardan daha kolay kurtularak uluslararası alana daha güçlü çıkabilmesi olmuştur. Bu durum ise küresel ölçekli bir piyasada başlı başına bir endüstri haline gelmiş çokuluslu yatırımlara açılmıştır. Haber içerikleri olmakla beraber birçok film, dizi, oyun vb. alanda olduğu gibi yeni medya ortamları dijital olma özelliği sayesinde iletişimi taşınabilir ve etkileşimsel bir argüman olarak kılmıştır. Yeni medya ortamlarında enformasyon akışında ki özgürlük, küreselleşmeyi ve küreselleşme ile birlikte olumlu olumsuz pek çok pratiği de beraberinde getirmiştir.
Teknolojik belirlenimcilik nedir?
İletişim teknolojilerinin beraberinde getirdiği gelişmelerle web 2.0 olarak son halini almıştır. Web 1.0 ile sadece okuyucu ve bilgiyi alabilen konumunda kalan kullanıcılar, web 2.0 ile enformasyon üreten ve yayan taraf olma özelliğini kazanmıştır. İletişim bilimlerinde meydana gelen bu gelişim ve değişimler toplumsal dönüşümü kaçınılmaz kılmıştır. Teknolojik belirleyicilik yaklaşımı üzerinden ele aldığımızda ise kitle iletişim araçları şu şekilde karşımıza çıkar. Teknolojik belirlenimcilik dediğimiz yaklaşım bağımsız bir özü temsil etmektedir. Bu nedenlede teknoloji sadece hizmet ettiği amaç doğrultusunda toplumsaldır. Teknolojik belirleyiciliğin en temel esası teknik değişimler ve toplumsal kurumlardaki teknik gelişim ve değişimdir. Buda toplumu değiştirmiş ve küresel bir yapı olarak yeniden inşa etmiştir.
Kitle iletişim araçlarının işlevleri nedir?
Kitle iletişim araçları bulunduğu sosyal ekonomik yapı değişmediği sürece egemen sınıfın otoritesini statüsünü meşrulaştırmak için kullanılan bir araç haline gelmiştir. Bu toplum yapıları gelişim ve değişim içerisinde ise yine iletişim araçları önderlik kurma özelliğine sahiptir. Bu sayede toplum kurulmaya çalışılan sosyal ekonomik yapı yönünde yönlendirir. Kitle iletişim araçlarının toplum eğitme yansıtma aydınlatma ve toplumda kamuoyu yaratma gibi işlevleri mevcuttur.Bu anlamda kitle iletişim araçları hemen her ülkede sosyal ve siyasal yapıyı bir sarmaşık gibi sarmıştır. Topluma farklı olanaklar sağlayan iletişim teknolojileri uluslararası kullanımları göz önünde bulundurulurken kapitalizme ve küreselleşme kavramları ile ele alınmalıdır. Bu anlamda bakıldığında günümüzde medya endüstrileri küreselleşme sayesinde toplumsal yapı içerisinde ekonomik yani sermayedarların ayrıcalıklı bir güce sahip olduğu açıkça görülmektedir. Bu anlamda gelişen teknoloji ile beraber ortaya çıkan geniş pazar ekonomisi medya sektörü içerisinde artışa bununla beraberde çoğulculuğu sağlamıştır. Ancak kapitalleşme içerisinde yer alan pazar yapılarının içerik çeşitliliğine ne kadar izin verdiği önemli bir konudur.
Teknolojiyle gelen eşitlik ve eşitsizlikler
Çünkü küreselleşme dediğimiz olay kitle iletişim araçlarının yaygınlaşmasıyla dünya toplumlarına paralel olacak şekilde ekonomik, politik ve kültürel düzeyde çok yönlü olarak birbirine kaynaşmıştır. Bu gelişmeler sayesinde toplumlar dünyanın her tarafından haberdar olmakta ve bölgesel sınırlara takılmamaktadır. Ancak teknolojinin sağladığı bu olanakların yanında birçok eşitsizlikte ortaya çıkmıştır. Bu eşitsizliklerin başında gelen ulusötesi sermaye mantığı medya kültürü ile birleşerek çoğulculugu yansıtmak yerine türdeşleşmeyi teşvik etmektedir. Yani üstünlük kurmayı hedeflemektedir. Buradaki amaç ise medya teknolojileri ile toplum üzerinde siyasal ekonomi politik bir tekel kurmaktır. Bu sayede ulus ötesi medya holdingleri ve siyasi güçleri tarafından üretilen içerikler bütün dünyaya yayılmaktadır. Bu nedenle de medya içerikleri toplum içerisinde kamuoyu oluşturmaya hedeflemiş ve toplumu ülkenin o anki mevcut durum için yönlendirmeyi amaç edinmiştir. Bunu da içinde bulunan durumu olumlu gösteren ve onu destekler nitelikteki yayınlarla yapmaktadır. Bu sayede siyaset ve medya patronları iç içe geçmiştir. Bu da medya kuruluşlarını siyaset tekelinden aldıkları güç ile medya devi haline getirmiştir. Özetleyecek olursak medya, siyaset ve ticaret üçgeni bağlamında ele aldığımız medya yani kitle iletişim araçları teknolojinin sağladığı olanaklarla ulaştığı geniş yelpazelerin düşünce ve fikirler üzerinde bir tahakküm kurarak bu toplumları istediği şekilde dönüştürmekte ve onların neyi düşünüp neyi nasıl yapacaklarına karar verebilme olanağını elde etmiş ve toplum üzerinde büyük bir güç sahibi olmuştur. Buda küreselleşmeyi olanaklı kılan medya araçları ile farklı kültür topluluklarının ve insan yapılarının birbiriyle etkileşimleri sonucunda kültürlenme işleviyle tek bir küresel kültürün oluşumunu destekler. Buda günümüzde medya devlerinin konumunu gözler önüne sermektedir.
