Dünyanın gündeminde yer alan İsrail’in Gazze’de Filistinlilere yönelik saldırıları başta Türkiye olmak üzere birçok ülkede tepkiyle karşılanıyor. İsrail’in gerçekleştirdiği sivil katliamlar “soykırım” olarak nitelendirilirken, tarih sayfaları Türkiye’nin geçmişte Yahudi vatandaşlara karşı sergilediği hoşgörülü ve barışçıl tavrı yeniden hatırlatıyor.
Tarihçiler, Osmanlı döneminden Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar Afyonkarahisar’da Yahudi topluluklarının huzur içinde yaşadığını ve ticaret hayatına önemli katkılar sunduğunu belirtiyor. Türk halkı ve Afyonkarahisarlılar, hiçbir dönemde Yahudi vatandaşlara ayrımcılık ya da baskı uygulamadı.
AFYONKARAHİSAR’IN UNUTULAN YAHUDİ AİLESİ: DONELYANLAR KİMDİR?
Afyonkarahisar tarihinde önemli bir iz bırakan Donelyan Ailesi, kentin çok kültürlü yapısının sembollerinden biri olarak dikkat çekiyor. Araştırmacı-yazar Habib Akalın’ın ortaya çıkardığı kaynaklarda, Donelyan Ailesi’nin Afyonkarahisar’da yaşamış köklü Yahudi ailelerden biri olduğu belirtiliyor.
DONELYAN AİLESİ’NİN EKONOMİDEKİ ROLÜ
Tarihi kayıtlara göre Donelyan Ailesi, Afyonkarahisar’ın ekonomik hayatında etkin bir yere sahipti. Özellikle haşhaş yağı ihracatı, demir madeni işletmeciliği, mermer ocakları ve yün imalatı gibi sektörlerde faaliyet gösteren aile, dönemin güçlü ticaret çevrelerinden biri olarak tanınıyordu. Ailenin öne çıktığı bir diğer alan ise telkari işi gümüş kakmalı ahşap eşyalar ve mobilya üretimi oldu.
AFYONKARAHİSAR’DA YAHUDİ NÜFUSU TARİHİ
Tarihi kaynaklara göre, 1572 yılında Afyonkarahisar’ın toplam nüfusu yaklaşık 9.400 kişiydi. Bu nüfusun 200’ünü Yahudi vatandaşlar oluşturuyordu. Bu da, dönemin Afyonkarahisar’ının etnik ve dini çeşitliliğe sahip, barış içinde yaşayan bir şehir olduğunu gösteriyor.
HOŞGÖRÜNÜN ŞEHRİ: AFYONKARAHİSAR
Afyonkarahisar, tarih boyunca farklı inanç ve milletlerden insanlara ev sahipliği yaptı. Donelyan Ailesi gibi Yahudi kökenli aileler, kentte üretim, ticaret ve sanat alanında önemli roller üstlendi. Bugün Gazze’de yaşanan insanlık dramı karşısında tüm dünya sessiz kalmazken, tarih gösteriyor ki Afyonkarahisar halkı geçmişte hiçbir zaman ayrımcılığa değil, barışa ve birlikte yaşamaya inandı.
