Ebeveynler bazen çocuklarının sıklıkla öfkelenmesinden endişe duyar. Küçük yaşlardaki öfkenin nedenini merak eden ebeveynler için uzmanından yanıt geldi. Afyonkarahisar Pedagoji Merkezi Dr. Pedagog Emrah Şenbabaoğlu, merak edilen soruları yanıtladı.
Öfke çoğu zaman olumsuz olarak algılansa da diğer duygular gibi normal ve gerekli bir duygudur. Sağlıklı bir insan her duyguyu yaşamalıdır. Öfke duygusu da insan olmanın bir parçasıdır. Öfkeyi sağlıksız olmaktan çıkaran öfkenin nasıl ifade edildiğidir.
Çocukta Öfke Neden Ortaya Çıkar?
Çocuğunuz öfkeliyse bu çocuğunuzun bazı istek ve ihtiyaçlarının karşılanmayıp eksik kaldığına işaret edebilir.
Çocuklar Neye İhtiyaç Duyar?
Koşulsuz sevildiğini hissetmeye,
Anne babadan takdir görmeye, onaylanmaya ve anlaşıldığını hissetmeye,
Güvenli bağ kurmaya,
Ağlamaya, gülmeye ve oyun oynamaya ihtiyaç duyar.
Anne baba arasında yaşanan tartışmalara çocuğu şahit olması çocuğun öfkeli olmasına sebebiyet verebilir. Huzurlu bir aile ortamı, anne-babanın çocukla vakit geçirmesi ve aile üyelerinin akşam aynı saatte masada toplanıp yemek yemesi çocuğu birçok davranış probleminden korumaktadır. Çocuklar aileleri tarafından anlaşılmaya ve sevilmeye ihtiyaç duyar.
Çocuklar anne babalarından ne duymak ister?
• Seni olduğun gibi seviyorum.
• Aferin.
• Seninle gurur duyuyorum.
• Bana yardım ettiğin için teşekkür ederim.
• Sana nasıl yardım edebilirim?
• Bana ihtiyaç duyduğun her an yanındayım.
• Ben sana güveniyorum.
• İyi iş becerdin.
• İyi ki varsın.
Çocuğunuz öfkelenmesi gayet normal bir durumken öfkesini size vurarak ifade ediyorsa sağlıksız olduğu düşünülebilir ve bunun sebepleri araştırılabilir.
Çocuklar kendi duygularını sakinleştirebilecek donanıma sahip değildirler. Bu noktada ebeveynler sakin kalarak çocuğun kendisini yatıştırmasına yardımcı olmalıdır. Çocuğunuz öfkelendiğinde siz de öfkelenebilirsiniz ona bağırabilir ya da ceza verebilirsiniz. Bunlar işe yaramayacağı gibi çocuğunuzu daha da öfkelendirebilir.
Önemli olan çocuğunuz öfkelendiğinde sakin kalıp ‘‘Evet seni çok iyi anlıyorum şu an çok öfkelisin ama öfkeni birine vurarak ifade edemezsin. Öfkelendiğinde yastığı yumruklayabilirsin bunun sana iyi geleceğini düşünüyorum. Eğer sakinleşemezsen ve benim yardımıma ihtiyaç duyarsan ben her zaman burada olacağım.’’
Sevgili ebeveynler, çocuklarınıza söylemek istediğiniz şeyi bir ya da iki cümleyle ifade etmeniz daha faydalı olacaktır. Çocuklar çok uzun konuşmaları dinlemezler ya da çok uzun konuştuğunuzda demek ki çok büyük bir şey yapmışım yani çok suçluyum diye düşünebilirler. ‘’Öfkelendin ve bana vurdun bu şekilde davranman bizi üzüyor’’ şeklinde kendinizi ifade etmeniz yeterli olacaktır.
Çocuklara fazla hayır demek çocuğun öfkelenmesine yol açabilir. Çocuğunuz dışarı çıkabilir miyim diye sorduğunda ‘’Hayır, çıkamazsın’’ demek yerine ‘’Evet, ödevlerini bitirdiğinde çıkabilirsin’’ demek daha makul bir yanıt olacaktır.
Neler Yapılabilir?
Çocuğunuzun davranışları hangi gelişim döneminde olduğuna göre değişebilir. Bazı gelişim dönemlerinde (2-3 yaş ve ergenlik) öfke ve inatlaşma daha sık görülür yani içinde bulunduğu gelişim dönemine göre çocuğun davranışı normal sayılabilir.
Bir ebeveyn olarak kendi duygunuza bakabilirsiniz. Ben ne zaman öfkeleniyorum ve çocuğuma bunu çok fazla yansıtıyor muyum?
Olabildiğince sakin bir şekilde çocuğunuzla konuşmaya ve durumu anlamaya çalışın. Çocuğunuzun öfkesi okulda yaşadığı bir durumdan da kaynaklanıyor olabilir. Örneğin; çocuğunuzla okulda arkadaşları alay eder ve bu da onun öfkelenmesine yol açar.
Evde öfkelendiği zamanları not alın yani bir öfke günlüğü tutun. Hangi durumlarda öfkeleniyor? Ne kadar sıklıkla öfkeleniyor? Öfkesini hangi yollarla ifade ediyor?
Evde bir sakinleşme köşesi yapın. Sakinleşme köşesine yastıklar, minderler, yumuşak oyuncaklar koyabilirsiniz. Çocuğunuz öfkelendiğinde oraya gidip sakinleşebilir.
Eğer tüm bunlar yetersiz kalırsa bir uzmandan destek alabilirsiniz.
