IŞIĞIN YANDIĞI TEPE: AFYON’UN BAŞINDA BAŞLAYAN HİKÂYE
“Afyon’un başında yanıyor ışık...” dizeleriyle başlayan türkü, Afyonkarahisar’ın sırtlarını aydınlatan bir ışıkla başlar. Bu ışık kimi zaman bir sevdanın, kimi zaman bir vedanın simgesidir. Rivayet odur ki, bu türkü Afyon Kalesi’nin eteklerinde, sevdasını uğurlayan bir gencin yüreğinden dökülmüştür. Gardaşına (kardeşine) yolculukta eşlik edemeyen bu genç, elinde kalan tek şey olan duygularını türküye dökmüştür.
GARDAŞ YOLA DÜŞER: AYRILIĞIN VE UMUDUN EZGİSİ
Türküde geçen “Gardaş yola çıkmış, gönlünü açmış” dizesi, yola çıkan bir yakının ardından söylenen sitem dolu, hasret dolu sözlerdir. Gardaş, kimi anlatımlara göre askere giden bir kardeştir, kimi yorumlara göre ise gurbet yoluna düşen bir dost. Yol, burada hem gerçek bir coğrafi ayrılığı hem de insanın iç dünyasındaki uzaklıkları temsil eder. Afyon gibi Anadolu'nun ortasında kalan bir şehirde, yola çıkan her gardaş aslında bir bilinmeze uğurlanır.
HALKIN DİLİNDE, NESİLDEN NESİLE
Bu türkü, yıllar içinde Afyon’un köylerinden şehir merkezine, asker eğlencelerinden düğünlere kadar her yerde dilden dile yayıldı. Kadınlar tarlada çalışırken, gençler kahvede otururken ya da yaşlılar evlerinin avlusunda dinlenirken bu türküyü mırıldandı. Herkes kendi gardaşını hatırladı. Çünkü bu türkü anonimleşmiş, yani artık sadece bir kişinin değil, bir halkın duygularının taşıyıcısı olmuştur.
SAZDA YANKILANAN DUYGU: YEREL SANATÇILARIN SAHİPLENİŞİ
Afyonkarahisarlı yerel sanatçılar ve halk ozanları bu türküyü repertuvarlarında sıkça seslendirdi. Özellikle yöreye ait ağızla ve bağlama eşliğinde söylendiğinde, dinleyenin kalbine dokunan güçlü bir etkiye sahip. Afyonkarahisar Belediyesi'nin düzenlediği Kültür ve Sanat Etkinlikleri’nde de bu türkü, yöresel kimliği temsil eden başlıca eserlerden biri olarak sunuluyor.
AFYON’UN BAŞINDA GARDAŞ, KÜLTÜREL HAFIZADA YAŞIYOR
Türküler, sadece müzik değil; aynı zamanda bir toplumun tarihini, acısını, sevincini ve özlemini aktaran sözlü belgeler gibidir. “Afyon’un Başında Gardaş” türküsü de tam olarak böyle bir değer taşıyor. Günümüzde bile yerel radyolarda, sosyal medya paylaşımlarında ve gençlerin yeniden düzenlemelerinde yaşamaya devam eden bu türkü, Afyonkarahisar’ın kültürel hafızasında özel bir yere sahip.
Sonuç olarak, Afyon’un başında yanan ışık, sadece türküde değil, bir memleketin yüreğinde hâlâ yanıyor. Gardaşın ardından söylenen bu içli ezgi, zaman ve mekân tanımadan yoluna devam ediyor.
