MASS projesi, yazılım ve donanım bileşenleri ile iletişim ağlarını kullanarak elektrik dağıtım ağının verilerini bütünleşik bir biçimde işleyecek. Akıllı şebeke altyapısının modernizasyonunu hedefleyen bu girişim, ölçüm sistemlerini daha etkin ve akıllı bir yapıya kavuşturmayı hedefliyor, böylece enerji yönetimi daha etkin ve entegre bir şekilde gerçekleştirilebilecek.
Türkiye’nin enerji altyapısını modernize etme çabası içinde, ilgili bakanlıklar ve enerji otoriteleri, yerli ve milli kaynaklara dayalı olarak geliştirilen Milli Akıllı Sayaç Sistemleri (MASS) projesini hayata geçiriyor. Bu proje kapsamında, akıllı sayaçlar, modemler, merkezi iletişim yazılımları, veri yoğunlaştırıcılar ve kullanıcı dostu mobil uygulamalar gibi temel bileşenler, ‘yerlilik ve millilik’ prensipleri gözetilerek tasarlanıyor.
Bu yenilikçi sistem, enerji sağlayıcılarından son kullanıcılara kadar tüm paydaşların güvenilir ve anlık veri akışına erişimini mümkün kılacak. Enerji tüketimini izleyerek kullanıcıları bilinçlendirme ve yönlendirme özelliği sayesinde, bu sistem aynı zamanda enerji verimliliğinin artırılmasına da katkı sağlayacak.
Türkiye’nin Enerji Yönetiminde Devrim: MASS ile Akıllı Sayaçlar ve Mobil Uygulama Kullanımı Genişliyor
Yeni geliştirilen mobil uygulama sayesinde, elektrik aboneleri kendi enerji tüketimlerini anlık olarak takip edebilecekler. Bu uygulama, kullanıcıların enerji tüketim alışkanlıklarını daha net görmelerine ve gerektiğinde tasarruf yapmalarına olanak tanıyacak. Ayrıca, aşırı enerji tüketimi durumlarında kullanıcıları uyararak bütçelerini korumalarına yardımcı olacak. 2019 yılında temelleri atılan ve 2022’de pilot uygulamaları başlatılan bu proje, Türkiye genelindeki 21 elektrik dağıtım bölgesinde test edildi ve analizlerle iyileştirmeler yapıldı.
Projenin bir parçası olarak, yerli üreticiler tarafından geliştirilen akıllı sayaçlar, sertifikasyon işlemlerinin tamamlanmasının ardından kullanıma sunulacak. Mevcut ve ömrünü tamamlamış sayaçlar, MASS uyumlu yeni sayaçlarla değiştirilecek. İlk uygulamaların ardından yapılan analizlere göre, MASS’ın önümüzdeki yedi yıl içinde ülke geneline yayılması planlanıyor. Projenin lideri Ari Torosoğlu, tüm elektrik dağıtım şirketlerinin EPDK’nın AR-GE fonlarıyla desteklenen bu projede yer aldığını belirtti.
Torosoğlu, “Kasım 2022’de şartname çalışması tamamlandı ve Kasım 2023’te yayımlandı. Şu anda, sayaç firmaları tasarımlarını yapıyor. MASS’ın 2025’te yaygın şekilde ülkemizde kullanılmasını hedefliyoruz,” dedi.
MASS projesinde, elektrik dağıtım şirketlerinin yanı sıra, sayaç ve modem imalatçıları da önemli roller üstleniyor. Torosoğlu’nun belirttiğine göre, geliştirilen algoritmalar sayesinde sayaçlar enerjinin kaynağını kendi kendine tespit edebiliyor. Bu özellik, ek bir donanım gerektirmeden sağlanıyor ve projenin yenilikçi yönlerinden birini oluşturuyor; ayrıca bu özelliğin patenti Türkiye’ye aittir. Torosoğlu, bu işlemin ek bir operasyon yükü oluşturmadan ve elektrik kesintisine neden olmadan gerçekleştirilebildiğini vurguluyor ve ekliyor:
“Böylelikle trafo bazlı kayıp-kaçak analizi yapabiliyoruz. Kayıp-kaçak ekiplerini çok daha verimli noktalara, yani problemin gerçekten olduğu noktalara odaklayabiliyoruz. Ayrıca, neyin nereden beslendiği belli olduğunda yükü dengeleyebiliyorsunuz. Yükü dengelemek de verimliliğinizi artırıyor. Sayaçlar, 60’a yakın analiz yapabiliyor. Yanına bir teknisyen göndermişsiniz gibi bütün ölçümleri kendi datalarına bakarak yorumlanmış olarak elektrik dağıtım şirketine iletiyor. Bu da bizim hakimiyetimizi artırmış oluyor.”
MASS ile Enerji Yönetiminde Yerli ve Milli Devrim: Türkiye’nin Akıllı Sayaç Yolculuğu
Torosoğlu, MASS sistemiyle entegre edilen yeni mobil uygulamanın özelliklerini anlatırken, “Enerjinin e-Devlet uygulaması gibi düşünebilirsiniz. Örneğin sizin elektrik, su ve doğal gaz aboneliğiniz var. Türkiye’nin farklı noktalarında eviniz var. Türkiye’nin herhangi bir noktasında mobil aplikasyonunuza bakarak kendi aboneliklerinizin durumunu gözlemleyebiliyorsunuz.” şeklinde bilgi verdi. Kullanıcıların, uygulama sayesinde tüketim alışkanlıklarını analiz edebileceğini belirten Torosoğlu, “Uygulama, elektrik dağıtım şirketi sayaçlara ne kadar hakimse kullanıcının da bu kadar hakim olmasını sağlıyor.” dedi.
Ayrıca, Torosoğlu, mevzuatın onay sürecine değinerek, “2025 yılı itibarıyla yeni şartnameye, MASS uyumlu sayaçlara geçme hedefimiz var. En az iki firma onaylarını alır ve TEDAŞ bunu onaylarsa artık MASS uyumlu sayaçlar Türkiye’de yaygınlaşmaya başlıyor, diyebiliriz. Eğer tek firma alırsa ya da firmalar onay alamazsa o zaman bir yıl uzatma kararı alınır. Bunları önümüzdeki 6 ay içerisinde göreceğiz, ama hedefimiz 2025 başı.” ifadelerini kullandı.
Torosoğlu, sayaçların mülkiyetinin ve değişiminin elektrik dağıtım şirketlerinin sorumluluğunda olduğunu vurgulayarak, “Dolayısıyla bunlar elektrik dağıtım şirketinin sorumluluk alanında. Müşteri, kendi sayaçlarını değiştirmeyecek. Elektrik dağıtım şirketleri, sayaçlar 10 yılını doldurduğu zaman, arıza verdiğinde ya da kaçak olduğunda öncelikle bu sayaçlarla değiştirecekler. Dolayısıyla değişim yavaş yavaş yapılacak diyebiliriz.” şeklinde konuştu.
Alcansar Ölçüm ve Otomasyon Sistemleri’nin kurucusu Selahattin Caner, MASS projesinin bağımsız ve yenilikçi bir iletişim protokolüne dayandığını vurguladı. Projenin, enerji sektöründeki tüm ilgili tarafların katkılarıyla yürütülen kapsamlı çalışmalar sonucunda hayata geçirildiğini belirtti. Caner, “Projeyi, tamamıyla yerli ve milli olarak gerçekleştirdik. Daha önce böyle bir protokol, Türkiye’ye özgü, tamamıyla Türk mühendisleri ve Türk ekosistemi tarafından geliştirilmiş uçtan uca bir sistem yoktu,” dedi. Yaygınlaştırma stratejisi hakkında ise, “Öncelikle sorunlu olan bölgeler, sonra 10 yılını doldurmuş veya doldurmaya yakın olan yerler, bir trafo bölgesinde tamamı problemli veya problemli olma ihtimali olan yerler gibi bir politikayla yaklaşık 7 yıl içinde bir yaygınlaştırma politikası izlemek istiyoruz,” şeklinde konuştu.
