Sokak lezzetlerinin hızlı, ekonomik ve lezzetli olması nedeniyle yoğun ilgi gördüğünü belirten uzmanlar, uygun olmayan saklama koşulları ve yetersiz hijyen nedeniyle bu ürünlerin tehlikeye dönüşebileceğini vurguluyor. Nev Sağlık Grubu Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Mustafa Özel, özellikle yaz aylarında artan sıcaklıklarla birlikte sokak lezzetlerinin besin zehirlenmesi riskini önemli ölçüde yükselttiğini aktararak vatandaşlara dikkatli olunması çağrısında bulundu.
Son günlerde besin zehirlenmesi nedeniyle ağır seyreden ve ölümle sonuçlanabilen vakaların görülmesinin endişe verici olduğunu belirten Dr. Özel, sokak lezzetlerinin doğru ortamda hazırlanıp saklanmadığında ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini ifade etti. Dr. Özel’e göre hastalıkların temelinde çoğu zaman hijyen eksikliği, yanlış saklama koşulları ve denetim yetersizliği bulunuyor.
BESİN ZEHİRLENMESİ YAYGIN VE CİDDİ BİR KLİNİK DURUM
Besin zehirlenmesinin mikroorganizmalar veya toksinlerle kontamine olmuş gıdaların tüketilmesi sonucunda ortaya çıkan ciddi bir klinik tablo olduğunu söyleyen Dr. Mustafa Özel, en sık rastlanan etkenleri “Salmonella, Staphylococcus aureus toksinleri, E. Coli, Clostridium perfringens, Norovirüs ve özellikle deniz ürünlerinde görülen Vibrio türleri” olarak sıraladı. Bu tür patojenlerin özellikle sıcak havalarda çok daha hızlı çoğaldığını belirtti.
Özel, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerin daha ağır seyirli tablolarla karşılaşabileceğine dikkat çekerek “5 yaş altı çocuklar, 65 yaş üzeri kişiler, hamileler, kronik hastalığı bulunanlar ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullananlar daha büyük risk altındadır” ifadelerini kullandı. Bu grupların sokak lezzetleri konusunda daha seçici davranmasının hayati önem taşıdığını vurguladı.
SOKAK LEZZETLERİNDE HİJYEN PROBLEMİ RİSKLERİ ARTIRIYOR
Gıda kaynaklı enfeksiyonların bulaşıcı olduğuna dikkat çeken Dr. Özel, kusma ve dışkı yoluyla mikroorganizmaların çevreye kolayca yayıldığını, bu nedenle kapalı ve kalabalık ortamlarda hızlı bulaşma görüldüğünü aktardı. Sokak lezzetlerinde görülen riskin başlıca nedenlerini ise “uygunsuz saklama şartları, hijyen yetersizliği, denetim eksikliği ve su kaynaklı tehlikeler” olarak sıraladı.
Dr. Özel, “Et, tavuk ve deniz ürünleri tezgâhlarda uzun süre açıkta kalabiliyor. 5-60°C aralığı ‘tehlikeli sıcaklık bölgesi’dir; bakteriler bu sıcaklıklarda hızla çoğalır” diyerek hijyen eksikliğinin ciddi sonuçlara yol açabileceğini vurguladı. Çiğ ve pişmiş ürünlerin aynı ekipmanla hazırlanması, kirli sularda toplanan midyeler, temiz olmayan suyla yapılan salata ve sosların zehirlenme riskini katladığını söyledi.
EN YÜKSEK RİSK TAŞIYAN SOKAK LEZZETLERİ
Dr. Özel’e göre en riskli ürünlerin başında midye dolma ve midye tava geliyor. Midyelerin bulunduğu sulardaki ağır metal ve mikroorganizma yükü nedeniyle Vibrio ve Salmonella riskinin yüksek olduğu ifade ediliyor.
Her köşe başında satılan tavuk ve et dönerde ise yetersiz pişirme, uzun süre açıkta bekleme ve sıcaklık kontrolü eksikliği ciddi tehlike oluşturuyor. Avrupa’nın birçok ülkesinde satışının yasaklandığını hatırlattığı kokoreçte ise iç organ temelli kontaminasyon ve hijyen sorunları öne çıkıyor. Kumpir gibi garnitürlü ürünlerde kullanılan mayonez ve salataların oda sıcaklığında bekletilmesi, balık ekmek ve kızartmaların çok kullanılan yağlarda pişirilmesi de riskleri artırıyor.
BELİRTİLER SAATLER İÇİNDE BAŞLIYOR
Besin zehirlenmesi belirtilerinin genellikle 1 ila 72 saat içinde ortaya çıktığını belirten Dr. Özel, en sık görülen şikâyetleri “bulantı, kusma, karın ağrısı, kramp, sulu ishal, ateş, halsizlik ve nadiren kanlı ishal” olarak sıraladı. Özellikle 24–48 saatten uzun süren kusma ya da ishal, yüksek ateş, aşırı halsizlik, bayılma hissi ve dehidratasyon belirtileri görüldüğünde vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerektiğini ifade etti.
Risk grubundaki bireylerde en ufak belirti ortaya çıktığında dahi tıbbi yardım alınması gerektiğini vurgulayan Özel, erken müdahalenin hayat kurtarıcı olabileceğini belirtti.
BASİT ÖNLEMLERLE RİSK AZALTILABİLİR
Sokak lezzetlerini tamamen bırakmak istemeyen vatandaşlara önerilerde bulunan Dr. Mustafa Özel, satıcı seçiminden ekipman temizliğine kadar pek çok detaya dikkat edilmesi gerektiğini belirtti. “Kalabalık ve sirkülasyonun yüksek olduğu tezgâhları tercih edin, yiyeceğin hazırlanışını gözlemleyin, sıcak-soğuk zincirine dikkat edin” diyen Özel, özellikle midye, tavuk ve et ürünlerinin tamamen pişmiş olmasına özen gösterilmesini istedi.
Özel, “Tezgâhta uzun süre beklemiş ürünlerden uzak durun, yemeğe başlamadan önce mutlaka ellerinizi yıkayın veya dezenfektan kullanın. Kaynağı belirsiz midyelerden uzak durmak büyük önem taşıyor” ifadelerini kullanarak vatandaşların basit önlemlerle riskleri en aza indirebileceğini söyledi.
