Arnavutluk'ta deprem... Yardım elini uzatan ilk ülke... Türkiye... Battaniye... Gıda maddesi... Mobil mutfak... Aklınıza ne gelirse.
Türkiye'de asrın depremi... Büyükelçimiz Tayyar Kağan Atay anlattı... Arama kurtarma ekibi gönderen ilk ülkelerden biri Arnavutluk.
Türkiye hapşırsa... Arnavutluk karalar bağlıyor.
Akrabalık bağı öylesine güçlü ki.
Unutmadan... Arnavutluk, güçlü bir ekonomiye sahip değil.
Buna rağmen... Yardım kampanyası... Deprem bölgesine para yardımı... Milyon euro.
***
GURBET EKONOMİSİ
Ekonomi güçlü değil... Fakat... Trafik çok yoğun... Model model araçlar.
Otel... Lokanta... AVM... Çarşı/pazar... Kalabalık.
Merak ettik... Değirmenin suyu nereden geliyor?
"Madencilik" dediler.
"Turizm" dediler.
Sonra da... Ana kaynağı... Paranın geldiği yeri söylediler:
Gurbet ekonomisi.
Dünyanın her yerinde... İngiltere, Fransa, Almanya'da... Amerika'da... Elbette Türkiye'de de... Arnavut çok... Arnavutluk nüfusundan kat kat fazla... Milyonlarca.
Gurbettekiler... Akrabalar... Arnavutluk ekonomisine can suyu oluyorlar.
***
EN ESKİ... EN GÜÇLÜ BKT
Arnavutluk... Milli Ekonomi Bankası... BKT.
Ülkenin... En eski bankası.
Ve... En güçlü bankası. Pazar payı yüzde 25.
Sahibi... Türk... Çalık Grubu... Ahmet Çalık.
Genel müdürü... Seyhan Pencaplıgil... Adanalı.
Telefonun tuşlarına bastık... İstanbul'u aradık... Karşımızda Ahmet Çalık... Tebrik ettik... Sordu:
- Arnavutluk'ta sizin için yapabileceğim bir şey var mı?
- Teşekkürler... Sizin, Tiran'dan getirmemi istediğiniz bir şey var mı?
***
YEREL MUTFAK
Yiyeceğimizden değil... Ama Türkiye'de meşhur... Arnavut ciğeri.
Arnavutluk'ta böyle bir yemek yok.
Bizde... Arnavutların pırasa yemeğini çok sevdiği söylenir.
Fakat... Arnavutluk'ta pırasa yemeği de yok.
Garsondan...
Pırasa yemeği istedik.
Bize börek getirdi... Pırasalı börek.
***
ARNAVUT İNADI
Birisi... Çok inatçı ise... "Arnavut inadı var" denilir ya...
Arnavutlar... Gerçekten de inatçı mı?
Dr. Melih Barut... Ömer Osman Demirbaş... Arkadaşlar... Çarşıda dolaşıyorduk.
Bir dükkâna girdik... Sohbet... Sorduk... "İnatçı mısınız?" diye.
Arnavut esnaf, "Hayır" dedi:
- Arnavut zeki olur... Cesur olur... Vefalıdır... Küçüğünü sever, büyüğünü sayar... Eh bütün bu vasıfları üst üste koyarsan... Allah'ın bildiğini sizden saklayacak değilim... İnatçılığımız da var.
***
NAMAZGÂH CAMİİ
Osmanlı dönemi... Askerin namaz kıldığı meydan... Tiran'ın merkezinde.
Burası... Namazgâh Meydanı.
Recep Tayyip Erdoğan Başbakan iken... Bu meydanda cami temeli atmış... Namazgâh Camii.
Muhteşem bir eser... İnşaatı bitmiş. İçi döşeniyor... Merak edip gezen çok.
Sokaktaki Arnavut... Cami açılışını da Erdoğan'ın yapmasını istiyor.
***
1997... DÖNÜM NOKTASI
Türkiye-Arnavutluk... Medya Buluşmaları... Luela Myftari konuşuyor... Kıdemli gazeteci... A2 CNN yöneticisi.
"1997'de... Arnavutluk'taki iç savaş sırasında Türk Başbakan'ın yaptığı çıkışı unutamayız" dedi.
O tarihte neler oldu? Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı hangi çıkışı yaptı?
Toplantının birinci oturumu bitince...
İkinci oturuma geçilmeden... Kahve molasında... Luela Myftari ile konuştuk... 1997 olayını sorduk... Yanımızda Yunus Emre Enstitüsü Arnavutluk Temsilcisi Ömer Osman Demirbaş da vardı.
Luela Myftari... Heyecanla anlattı.
1997... Arnavutluk'ta iç savaş... Yunan ordusu alarma geçmiş... Arnavutluk sınırına dayanmış.
Ve... Türkiye'den güçlü bir ses yükselmiş... Başbakan'dan:
- Arnavutluk toprakları bölünemez... Herkes aklını başına toplasın... Eğer Arnavutluk toprağına adım atılacak olursa... Bütün dünya bilsin ki... Sekiz saat sonra Atina'da kahve içerim.
***
ŞEHİR EFSANESİ Mİ?
Gerçekten... Böyle mi oldu? Bilemiyoruz.
1997... İç savaş... Doğru.
Yunanistan ordusu, Arnavutluk sınırına doğru yürüdü. Doğru.
Türkiye... Arnavutluk'un bölünmez bütünlüğünden yana tavır koydu... Bu da doğru.
Ama... Arnavut televizyoncu Luela Myftari'nin... Türk Başbakanı'na atfen anlattığı meydan okuma... Atina'da kahve içme olayı ne kadar doğru... Bilemiyoruz.
Luela Myftari, "Doğru" dedi:
- Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı'nın adını şimdi hatırlamıyorum... O dönemin Arnavutluk gazetelerini size gösterebilirim... Bu olay ayrıntılarıyla yazıldı.
Sonra... Ömer Osman Demirbaş'a sorduk:
- Anlatılanlar bir şehir efsanesi mi?
Demirbaş'ın yanıtı:
- Arnavutluk'ta kiminle konuşsanız... Siyasetçi... Bürokrat... İşadamı... Aynen böyle anlatır.
***
OSMANLI İZLERİ
Arnavutluk... Balkanlar'ın anahtar ülkesi.
1912'ye kadar... Osmanlı İmparatorluğu toprağı... Dile kolay, beş asır Osmanlı hâkimiyetinde kalmış.
Nereye baksanız... İzimiz var.
Tiran'da... Şehrin sembolü Ethem Bey Camii ile Saat Kulesi... Yan yana.
Osmanlı kalesi kalıntıları... Elbasan Kalesi... 1492'de yapılmış Kral Camii... Köprüler.
Bazı yerler... Safranbolu'nun ikiz kardeşi gibi... Osmanlı dokusu evler.
***
TÜRKİYE'DE EĞİTİM... STATÜ
İstanbul-Arnavutluk... Otobüs yolculuğu... 12 saat.
İki Türk firması... Birinin her gün seferi var... Karşılıklı.
Diğerinin... Haftada üç gün.
Bilet fiyatı... 80 Euro... Gidiş... Dönüş.
Otobüsler dolu... Bavul ticareti... Öğrenciler... Akraba ziyareti.
Öğrenci dedik de... Konuyu açalım:
Üniversiteyi Türkiye'de okumak... Arnavutlar için bir statü.
***
TİRAN'DAN BÜKREŞ'E
Geldik... Gezdik... Buradaki gazetecilerle buluştuk... Toplantıda konuştuk.
Veda zamanı.
İstikamet Romanya... Yarın... Bükreş notları.
