Yapılan düzenlemede trafikte güvenliği artırmayı amaçlarken, zeka geriliği veya bilişsel farklılıkları olan bireylerin ehliyet alma haklarını kısıtlaması yönüyle de eleştirel gözlerle inceleniyor.
Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin ilgili maddelerinde açıkça belirtilen bu koşul, ehliyet başvurusunda bulunanların ruhsal ve fiziksel yeterliliklerini değerlendiren önemli bir kriter. Peki, bu madde tam olarak neyi ifade ediyor?
MEVCUT DÜZENLEME NE DİYOR?
Yönetmeliğin ilgili bölümü, sürücü belgesi verilemeyecek durumları net bir şekilde sıralıyor. Bu durumlar arasında şunlar yer alıyor:
Zekâ geriliği (IQ düzeyi 79 ve altı): Bu madde, standart IQ testleri sonucunda belirli bir seviyenin altında kalan bireylerin ehliyet almasını engelliyor.
Bunama (Demans): Bilişsel işlevlerdeki ciddi kayıplar nedeniyle sürüş yeteneğini etkileyen durumlar.
Dikkat, bilinç, duygu ve heyecanı bozan sürekli bir hastalık veya ilaç kullanımı: Kronik rahatsızlıklar veya kullanılan ilaçların yan etkileri nedeniyle sürüş yeteneği olumsuz etkilenen durumlar.
Alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı: Trafik güvenliği için büyük risk oluşturan bağımlılıklar.
Bu maddeler, sürücülerin trafikte kendilerine ve başkalarına zarar vermeyecek düzeyde bilişsel ve davranışsal yeterliliğe sahip olmasını sağlamayı hedefliyor.
NEDEN YENİDEN GÜNDEMDE?
Bu maddenin yeniden gündeme gelmesi, genellikle trafik kazalarının artması, sürücü hataları ve trafikteki dikkat eksiklikleri gibi konularla ilişkilendiriliyor. Yönetmeliğin amacı, trafikteki risk faktörlerini minimize ederek daha güvenli bir sürüş ortamı yaratmak. Ancak, IQ seviyesi gibi hassas bir konunun ehliyet alımında doğrudan bir engel teşkil etmesi, engelli hakları ve ayrımcılık tartışmalarını da beraberinde getiriyor.
Bir yandan trafik güvenliği için alınan bu tedbirler savunulurken, diğer yandan zeka geriliği olan ancak belirli koşullarda ve uygun eğitimlerle araç kullanabilecek bireylerin haklarının kısıtlandığı dile getiriliyor. Bu durum, toplumda farkındalık yaratma ve konuyla ilgili daha geniş bir diyalog başlatma ihtiyacını doğuruyor.
