Çocukların ekran başında geçirdiği sürenin hızla arttığı günümüzde, sağlık otoriteleri erken yaşta ekran kullanımının sınırlandırılması gerektiğine dikkat çekiyor. Dünya Sağlık Örgütü ve uluslararası pediatri dernekleri, iki yaşından küçük çocukların ekranla tanıştırılmamasını, okul öncesi dönemde ise günlük ekran süresinin bir saati geçmemesini öneriyor.
Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Çocuk Gelişim Uzmanı Hümeyra Özsoy, özellikle tablet ve telefon gibi cihazlara erken yaşta erişimin yaygınlaştığını belirterek, Türkiye’de yapılan araştırmalarda 2–5 yaş grubundaki çocukların büyük bölümünün günde iki saatin üzerinde ekrana maruz kaldığının görüldüğünü ifade etti. Özsoy, 3–6 yaş grubunda bu sürenin 3 ila 8 saate kadar çıktığını vurguladı.
AŞIRI EKRAN SÜRESİ GELİŞİMSEL RİSKLERİ ARTIRIYOR
Uzman Hümeyra Özsoy, ekranın uzun süreli kullanımının çocuklarda öz düzenleme becerilerinde zorluk, dil gelişiminde gecikme, dikkat problemleri, saldırgan davranışlar ve sosyal-duygusal gelişimde gerileme gibi sonuçlar doğurduğunu belirtti. Ekran süresinin sadece uzunluğunun değil, izlenen içeriğin ve ebeveyn eşliğinde kullanılıp kullanılmadığının da etkili olduğunu söyledi.
Özsoy, arka planda açık televizyonun bile çocuklarda oyun kalitesini, dikkat süresini ve iletişim becerilerini olumsuz etkilediğini ifade etti. Ebeveynlerin ekran alışkanlıklarının çocuklara doğrudan yansıdığını belirten uzman, aile içinde kuralların varlığının ekran süresini azaltmada önemli olduğunu vurguladı.
HAREKETSİZLİK, UYKU BOZUKLUĞU VE OBEZİTE RİSKİ
Dünya Sağlık Örgütü’nün 1–4 yaş arası çocukların günde en az 180 dakika hareket etmesini önerdiğini hatırlatan Özsoy, aşırı ekran kullanımının hareketsizlik, uyku bozuklukları ve obezite riskini artırdığını söyledi. Üç yaşın beynin en hızlı geliştiği dönem olduğunu belirten uzman, ekranın çocukların keşfetme, sosyal etkileşim ve oyun fırsatlarını sınırladığını kaydetti.
Ekranın tamamen hayat dışına çıkarılamayacağını belirten Özsoy, önemli olanın çocukların gelişimsel ihtiyaçlarına uygun şekilde dengeli, sınırlı ve bilinçli kullanım olduğunu ifade etti.
“SIFIR EKRAN, BİRLİKTE KULLANIM VE NET KURALLAR”
Çocuk Gelişim Uzmanı Hümeyra Özsoy, ebeveynlerin ekran süresini yönetebilmesi için çeşitli önerilerde bulundu. İlk olarak, yaşa göre sınırlandırmanın önemine değinen Özsoy, “0–2 yaş için sıfır ekran, diğer yaşlar için yaş x 10 dakika” formülünü hatırlattı.
Ailelerin ekranı çocukları sakinleştirme veya ödül-ceza aracı olarak kullanmaması gerektiğini vurgulayan Özsoy, açık hava oyunlarının ve fiziksel aktivitenin günlük rutine eklenmesini önerdi. Ayrıca, ev içinde ekran kullanımına ilişkin net kuralların uygulanmasının, çocukların sağlıklı gelişimini desteklediğini belirtti.
